Πρόταση dvd: The Pervert’s Guide To Cinema

Από τον

Slavoj Zizek(Σλαβόι Ζίζεκ)

Εν Αρχή ην… το λευκό πανί

Ντοκιμαντέρ… Πολλά ντοκιμαντέρ της λευκής οθόνης. Για τη φύση, τις σχέσεις, τις οικονομικές απάτες, την ιστορία του κινηματογράφου. Πολλά και βραβευμένα λοιπόν. Ντοκιμαντέρ όμως για την ίδια την ουσία του σινεμά; Για την μη εξηγήσιμη πολλές φορές επενέργεια που έχει επάνω στον θεατή αυτή η λευκή οθόνη που γεμίζει ξαφνικά με καψίματα και εικόνες; Για τη κρυφή της δύναμη; Μια προσπάθεια προσέγγισης στα παραπάνω ερωτήματα δεν πήρε κάποιος γνωστός κινηματογραφιστής, ούτε κάποιος κριτικός αλλά ένας από τους κορυφαίους διανοητές, φιλοσόφους (και ταυτόχρονα ψυχαναλυτής) των ημερών μας: ο Σλοβένος Σλαβόι Ζίζεκ!

Τι δείχνει ακριβώς μια ταινία; Μια ιστορία συνήθως. Με τι τρόπο; Με λόγια γραμμικά ή σκόρπια. Με στοιχειοθετημένη εικόνα πολλές φορές ή με όνειρα. Με παύσεις και σιωπές, με λογόρροιες ή φαταλιστικές ταχύτητες καταπάνω στο θεατή. Πώς έρχεται η επιρροή στα οπτικά και ακουστικά μας αισθητήρια από αυτό το φαινόμενο λοιπόν αποτελεί μία από τις κεντρικές ιδέες αυτού του ντοκιμαντέρ-διάλεξης από τον γνωστό φιλόσοφο, ο οποίος επειδή πάνω από Όλα είναι θεατής προσεγγίζει το θέμα με ειλικρίνεια, αμεσότητα και χιούμορ, χωρίς στήσιμο και επιτηδευμένη γλώσσα. Πάνω από όλα όμως προσεγγίζει την 7^η Τέχνη από τη σκοπιά του ψυχαναλυτή. Εξάλλου από τον Αλμοδοβάρ, τον Λιντς μέχρι τον Ταραντίνο πόσοι σκηνοθέτες δε μας δείχνουν ότι οι ταινίες τους είναι το δικό τους ντιβάνι που ξεδιπλώνουν τις εμμονές τους; Τη διαστροφή και την εξάρτηση τους από αυτό;

Όταν πρωτοεμφανίστηκε η κινούμενη εικόνα, η αποτύπωση του χρόνου σε εικόνα και πανί, ο ίδιος ο Φρόυντ είχε σταθεί αρκετά κριτικά και με προβληματισμό απέναντι σε αυτό το νέο φαινόμενο, σαν τις γιαγιάδες στα χωριά που φοβούνται τη φωτογραφία γιατί τους κλέβει τη ψυχή! Να όμως που από το βωβό σινεμά μέχρι τα σύμπαντα του Λιντς, του Κόπολα του Χίτσκοκ ή του Κουροσάβα(και μη ξεχνάμε του Γούντι Άλλεν που αν και την ειρωνεύεται βασικά την προτείνει) η ψυχανάλυση έχει επιδράσει σε μέγιστο βαθμό. Και όταν αυτή δεν βρίσκεται στο σενάριο, στον προφορικό λόγο, αναδύεται μέσα από τη σκηνογραφία ή τη φωτογραφία. Γιατί τι είναι το σινεμά πέρα από το ντιβάνι μέσα στο ντιβάνι, η ιστορία που διηγείται ένας σκηνοθέτης και η ιστορία που εμείς βλέπουμε και ερμηνεύουμε σε αυτή.

Με το ταλέντο ενός φοβερού μελετητή και παρατηρητή αλλά με τον ενθουσιασμό ενός πωρωμένου και εμμονικού θεατή, ο Ζίζεκ παραδίδει πολλαπλά μαθήματα για την επίδραση του σινεμά αλλά δίνει και απλά μαθήματα ψυχανάλυσης μέσα από αυτό και τα παραδείγματα του. Πόσοι είχατε αναλύσει τα πατώματα του ξενοδοχείου που εκτυλίσσεται το Ψυχώ ως τα τρία επίπεδα του Εαυτού; Υπερεγώ(η σοφίτα που μένει η μάνα)-Εγώ(το λόμπι όπου όλοι μπαίνουν έτοιμοι και υποψιασμένοι)-Αυτό(το υπόγειο όπου γίνεται και αποκαλύπτεται η μεταμόρφωση)! Αυτό είναι μια από τις όμορφες και ενδιαφέρουσες στιγμές του ντοκιμαντέρ που εστιάζει σε πανέμορφα δημιουργήματα όπως οι ταινίες ο Μεγάλος Δικτάτορας, Χαμένη Λεωφόρος, Μάτριξ, η Συνομιλία κ.α. με τον παρουσιαστή να τις παρουσιάζει μέσα στα ίδια τα σκηνικά που γυρίστηκαν κάποιες κλασσικές σκηνές, καταφέρνοντας να συλλογιστεί για την ιδέα πίσω από την ιδέα αλλά και για το λόγο που τελικά όλοι παραδιδόμαστε άνευ όρων στη μαγεία πολλών ταινιών ακολουθώντας τες, αναλύοντας τες, ακόμη και αποφεύγοντας τες!

Βρείτε αυτό το εξαιρετικό φιλμ και σπεύσατε να δείτε και τη συνέχεια του(The Pervert’s Guide to Ideology) που παίζεται στην Αθήνα. Απλά πρωτότυπο και μοναδικό!

Ο γράφων προτείνει επίσης να προετοιμαστείτε διαβάζοντας το άρθρο «κινηματογράφος και ψυχανάλυση» που θα βρείτε στο blog μας.

By Rory