Πρόταση εβδομάδας: Το Ανθρώπινο Κεφάλαιο

Του 

Πάολο Βιρτζί

Cost effective….it’ s getting personal!

Στην εποχή κατά την οποία κλιμακώνεται η  κρίση που βιώνουμε, πιο πολύ από ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες, πλατφόρμες όπως το Facebook καθημερινά γεμίζουν με φράσεις, φωτογραφίες με λεζάντες, βινιέτες όμορφες σαν από κάποιο βιβλίο του Osho, του Χορχέ Μπουκάι ή του Κοέλιο. Σχόλια που ακουμπούν σκέψεις για εσωτερική γαλήνη, προσπάθεια, αισιοδοξία, ελπίδα με λίγα λόγια. Η ελπίδα είναι από τα πρώτα ενδοψυχικά προϊόντα που καταναλώνουν οι περισσότεροι σε εποχές όπως η σημερινή. Ακόμα περισσότερο βγαίνει μια οργή, μια γκρίνια, μια πεποίθηση δικαίωσης εις βάρος αυτών που μας έφεραν ως εδώ. Ποιοί είναι αυτοί όμως και ποιοί είμαστε εμείς που το λέμε;

Υπάρχουν πολλοί, δημοσιογράφοι, φοιτητές, ειδικοί, δάσκαλοι, πολλοί που σαν τυφλοπόντικες προσπαθούν ξαφνικά να εξηγήσουν τι συμβαίνει, με ποιά κοινωνιολογική αιτία και αφορμή συμβαίνουν αυτά, τι συμβαίνει με τον σύγχρονο άνθρωπο, σκέψεις που δείχνουν το μέγεθος της αυταπάτης που υπήρχε εδώ και 3 δεκαετίες σχεδόν, από τους γονείς στα παιδιά, και απο τα παιδιά στους διαδόχους τους. Ευτυχώς για τους παραπάνω, η τέχνη παρέμεινε «λακωνική», παρούσα, ενώ η κορυφή της πιάνεται όταν ο υπόλοιπος κόσμος είναι στον πάτο. 

Από την περσινή χρονιά και με αφορμή την κυκλοφορία του Λύκου της Wall Street, ο κινηματογράφος έχει σηκωμένες τις κεραίες του, ακουμπώντας την κρίση και τις προεκτάσεις που φέρνει αυτή στον α-πανθρωπισμό μας, στην ρηχότητα μας, χαρίζοντας καταπληκτικές δημιουργίες. Τέτοια είναι και η περίπτωση του πολυβραβευμένου Il capital Umano που βρίσκεται στις ελληνικές αίθουσες. 

Επίκεντρο του Ιταλού σκηνοθέτη είναι η σύνδεση δύο οικογενειών, μιας μεσο-αστικής και μιας μεγαλο-αστικής, οι οποίες με αφορμή ένα ατύχημα θα έχουν πολύπλευρες συνέπειες. Ακόμη κι αν αυτή η περίληψη ακούγεται σαν σαπουνόπερα, είναι επειδή ο δημιουργός παίρνει δυο μοτίβα ανθρώπων που χρησιμοποιούν οι σαπουνόπερες, μόνο και μόνο για να τα διαλύσει, να τα ανατέμνει, να μας θυμίσει ποιούς και τι παρακολουθούν τόσα χρόνια νοικοκυρές και τηλεορασάκηδες και εν τέλει να αποδείξει οτι όντως υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι και έχουν μια αντίληψη για τη ζωή πολύ διαφορετική. Η αδιαφορία, η ρουφιανιά, η δίψα για χρήμα και κοινωνική ανέλιξη, η υστερία, ο κυνισμός, η ανωριμότητα των αριστοκρατικών εφήβων, η κάλυψη τους, όλα αυτά παραδίδονται λιτά, κυνικά, γραφικά, όπως είναι δηλαδή τέτοιου είδους άνθρωποι μέσα στα πλούτη τους.

Το Ανθρώπινο Κεφάλαιο κερδίζει σαν ταινία γιατί δεν ξεχνά την κοινωνική διαστρωμάτωση, την μικροαστική φτήνια, την παραπλάνηση των κατώτερων τάξεων(που θέλουν να παραπλανιούνται) δεν ξεχνά ότι η κοινωνική καταγωγή υπήρχε και θα υπάρχει ακόμη και αν γίνει κάτι στο μέλλον. Αν ο Σορεντίνο με την κλασική πλέον Τέλεια Ομορφιά, κατάφερε να  περιγράψει το νοσηρό, το κενό πίσω από την σύγχρονη ευμάρεια με μια παρακμιακή ποιητικότητα, ο Βιρτζί δεν χαρίζεται και κρατά τον κυνισμό, το αληθινό, το μηδενιστικό, στην πραγματικότητα. Ακόμη κι αν κάνει μια προσπάθεια για happy end, οι τίτλοι τέλους μας υπενθυμίζουν ότι ο Χαμένος πάντα θα παραμένει μια τιμή, ένα λογιστικό φύλλο. Θα παραμένουμε εμείς.

Στέλιος Μοίρας