Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2013

Πρόταση dvd: Κινηματογράφος… στην κόντρα



Ιστορίες Αντίστασης/Αντίδρασης στον κινηματογράφο

Μπορεί η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο; Δεν είναι λίγες οι φορές που το συγκεκριμένο ερώτημα τίθεται κυρίως στους ίδιους τους δημιουργούς και ιδίως σε αυτούς που πραγματικά έχουν να πουν κάτι με το έργο τους. Οι απαντήσεις συχνά είναι διφορούμενες και ενίοτε απογοητευτικές. Υπάρχει κυνισμός, άλλες φορές μια αίσθηση του political correct,  άλλοι πάλι απαντούν θετικά αλλά η πεποίθηση τους σταματάει κάπου εκεί μη θέλοντας ίσως να αναλάβουν μια τεράστια «ευθύνη» και ένα ρόλο πάνω στο έργο τους. Τι γίνεται όμως με τους θεατές; Πόσες φορές ο ενθουσιασμός, ο προβληματισμός και η ταύτιση ενός θεατή με μια ιστορία, έναν ρόλο δεν ήταν ικανή να «φυτέψει» συζητήσεις, ακόμη και αποφάσεις σε κάποιον; Κοιτάζοντας τον κινηματογράφο ως μέσον που εμπεριέχει την μυθοπλασία και άρα την απόσταση που αυτή βάζει ανάμεσα σε πλοκή και θεατή, θα λέγαμε πώς όντως, η σκέψη πάνω σε αυτό που βλέπουμε και σε αυτό που μας επηρεάζει, γίνεται εκ του ασφαλούς. Δεν νιώθουμε τον πόνο των ηρώων, δεν έχουμε τον ίδιο κυκεώνα να αντιμετωπίσουμε και στο τέλος είναι αυτοί που εξιλεώνονται ή «θυσιάζονται» για εμάς ώστε να κρατήσουμε την ταύτιση ασφαλή.

Αυτό που είναι κυρίως η δύναμη του κινηματογράφου-και δη του καλού- είναι η ικανότητα του να μπορεί να αλλάξει τον κόσμο «μέσα» στην Τέχνη. Ένας σκηνοθέτης ή ένας σεναριογράφος μπορούν να μετασχηματίσουν την πραγματικότητα, μπορούν να την αναδημιουργήσουν ή ακόμη και να δείξουν την αλήθεια στεγνή και άμεση σοκάροντας, θυμώνοντας, τσιγκλώντας τον θεατή παρέχοντας του ταυτόχρονα ένα ασφαλή πλαίσιο. Την απόσταση. Ο κινηματογράφος λειτουργεί κυρίως κειμενικά. Υπάρχουν τα κεντρικά υποκείμενα   (πρωταγωνιστές), μια υπόθεση και η κατάληξη. Είναι τα πρώτα ερεθίσματα στα οποία αντιδρά ο θεατής. Ταυτόχρονα όμως, και εδώ μπαίνουμε στον κύριο στόχο του κινηματογράφου, υπάρχει το Αντικείμενο που είναι το πιο σημαντικό. Το νόημα όπως θα λέγαμε απλοποιημένα. Ενώ η ιστορία τελειώνει, οι ήρωες περνούν από τα μάτια μας και χάνονται, το Αντικείμενο μένει «πίσω» αποθηκευμένο για εμάς να το επεξεργαστούμε, να το κάνουμε δικό μας, ίσως και εν τέλει να το απορρίψουμε. Ο κινηματογράφος μπορεί να αποτελέσει ένα είδος διδαχής-όχι συνταγής- που ίσως δίνει μια κατεύθυνση, μια ενόχληση στη δική μας στέρεα λογική.

Στο συγκεκριμένο αφιέρωμα που ακολουθεί, το pamecinema iraklio θυμάται και προτείνει ταινίες από το παρόν και το παρελθόν που τόλμησαν να διηγηθούν και να περιγράψουν στάσεις, αποφάσεις, προσωπικές επιλογές, αντιστάσεις και θυσίες απέναντι σε ένα καθεστώς, σε ένα σύστημα, απέναντι σε εχθρικούς συνανθρώπους, μα πάνω από όλα απέναντι στον ίδιο τον εαυτό που φοβάται, που μουδιάζει, που ήταν καιρός να κάνει κάτι...


HUNGER(2008) του Steve McQueen

Ταινία σκληρή και συγκινητική που έβαλε στον κινηματογραφικό χάρτη απότομα σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή(M. Fassbender), ακολουθεί την σκληρή απεργία πείνας ιρλανδών κρατούμενων με αρχηγό τον ιστορικό πια Μπόμπι Σάντς το 1981. Το σώμα ως όπλο και η πείνα ως επιθετικότητα μέσα σε ένα απολυταρχικό περιβαλλον όπου το  μόνο που πρέπει να μείνει αλώβητο και ζωντανό είναι η συντροφικότητα και ο αγώνας για αυτονόητα δικαιώματα. Κάντε ένα κοντινό στα όρια σας…





THE INSIDER(1999) του Michael Mann

Αδικημένη εισπρακτικά αλλά αποθεωμένη καθολικά από κριτικούς, η καλύτερη ταινία του Michael Mann μέχρι σήμερα, εμπνέεται από την πραγματική ιστορία ενός ειδικού που τόλμησε να τα βάλει με γνωστή καπνοβιομηχανία, θέτοντας τον εαυτό του σε εργασιακό κίνδυνο, σε απειλές και στην σταδιακή κοινωνική απομόνωση με μόνη βοήθεια αυτή ενός καλώς στρατευμένου δημοσιογράφου. Άρτιες ερμηνείες από Κρόου και Πατσίνο, καταπληκτική απεικόνιση των ψυχικών διακυμάνσεων του ήρωα και μια ρεαλιστική ατμόσφαιρα του πόσο μοναχικός είναι ο δρόμος του αγώνα.




BILLY ELLIOT(2000) του Stephen Daldry

Στο επίκεντρο αυτής της γλυκιάς και κλασσικής ταινίας που απεικονίζει την προσπάθεια ενός αγοριού να γίνει χορευτής λάμπει σεναριακά μια άλλη ιστορία. Αυτή της παράλληλης οικογενειακής κατάστασης όπου ο πατέρας συμμετέχει στις μεγάλες απεργίες των ανθρακωρύχων στην Θατσερική Βρετανία. Υπάρχει το όνειρο του γιού του αλλά υπάρχει και η πραγματικότητα της εκμετάλλευσης που φέρνει ένα μεγάλο δίλημμα και μια εξαίσια προβληματική του τι μπορεί να θυσιάσει ένας φτωχός γονιός για το παιδί του: Την ίδια του την αξιοπρέπεια. Η καθημερινότητα και η δαίμονες της εργατικής τάξης δοσμένα ίσως με μια λεπτή απόχρωση συντροφικότητας και αυτοθυσίας.


EVEN THE RAIN(2010) της Iciar Bollain

Έργο που καταφέρνει να σμίξει μακρινό παρελθόν, παρόν και κοντινό μέλλον αποθεώνοντας την ίδια την κινηματογραφική δύναμη, το Ακόμη και η Βροχή μας μεταφέρει στα βίαια επεισόδια της Βολιβίας και των κατοίκων μιας πόλης απέναντι σε ιδιωτική εταιρεία νερού που εκμεταλλεύεται τις τιμές, τολμώντας ακόμη και να ιδιωτικοποιήσει το νερό της βροχής. Από τους Ισπανούς κατακτητές μέχρι τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες, ο χρόνος δείχνει να κινείται κυκλικά τελικά με τους αδύναμους πάντα να πρέπει να δώσουν κάτι παραπάνω για να αλλάξει η ρότα: τη ζωή τους. Το αίμα τους.
  


IF… (1968) του Lindsey Anderson

Η Επανάσταση ξεκινά από τα σχολεία… και ειδικά από τα δημόσια! Αυτή είναι η σουρεαλιστική και βίαιη ιστορία αυτής της ταινίας που τάραξε τη συντηρητική Αγγλία ενώ γυρίστηκε όσο συνέβαινε ο Μάης του 1968 στη Γαλλία. Ένα κολλέγιο, παλιοί και καινούργιοι, κομφορμιστές και μη, συνεργάτες καθηγητών… όλα μια μικρογραφία της κοινωνίας, όλα αλληγορικά σε αυτή την εμπνευσμένη δημιουργία που έφυγε το 1968 με το Χρυσό Φοίνικα από τις Κάννες. Αν… τα παιδιά έπαιρναν πέτρες;… αν επιτέλους παίρναμε όλοι πέτρες… (και αν ξέρανε οι περισσότεροι αυτή την ταινία και όχι το Αν του Παπακαλιάτη…)



NO(2012) του Pablo Larrain

Χιλή 1988-Ελλάδα 2013. Η δικτατορία του Πινοτσέτ αρχίζει να τελειώνει, η μετα-μοντέρνα δικτατορία εδώ πέρα μόλις έχει αρχίσει. Σα να μην έχει περάσει ούτε μια μέρα όπου χώρες στενάζουν κάτω από το ΔΝΤ, τις ΗΠΑ και τους ντόπιους εξουσιαστές, η καλύτερη από τώρα ταινία του 2013(άρχισε να προβάλλεται φέτος στην Ελλάδα) μας πάει πίσω σε άλλη μια πονεμένη λατινική χώρα και στην προσπάθεια να εκδιωχθεί ο Πινοτσέτ μέσα από δημοψήφισμα. Η διαφήμιση παίρνει τα ηνία και μέσα από μια αναίμακτη επικοινωνιακή μάχη απλώνεται όλη η αντίθεση των μεν με τους δε, του ΝΑΙ με το ΟΧΙ, του Λαού με Αυτούς. Προπαγάνδα, μαύρη διαφήμιση(θυμηθείτε τα παιδάκια της ΝΔ πέρσι), υπόγεια πίεση για παραμονή του καθεστώτος, εγχώριοι προδότες…

Δείτε την οπωσδήποτε και μετά σκεφτείτε το…

Σκεφτείτε το δικό σας ΟΧΙ  που φτάνει στα χείλη αλλά δε βγαίνει.


By Rory



4 σχόλια:

  1. Η πραγματική τέχνη δεν έχει πολιτικά μηνύματα παρά μόνο μεταφυσικής χροιάς συναισθήματα/αίσθηση που δεν μπορείς να εκφράσεις με λόγια. Η στρατευμένη τέχνη είναι "τέχνη" με εισαγωγικά.

    Το λέω αυτό όχι γιατί δεν πρέπει να μας αρέσουν οι παραπάνω ταινίες οι οποίες μάλιστα είναι και αγαπημένες μου αλλά για να μην μπερδεύουμε τις π***(*ς με τις βούρτσες.

    Λευτέρης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η τέχνη γενικά είναι μορφή έκφρασης(κυρίως για τους δημιουργούς) αλλά και αισθητικής.

    Το γεγονός ότι ένας σκηνοθέτης δεν μένει ανεπηρέαστος για όσα συμβαίνουν γύρω του και γυρίζει μια τανία, δεν τον κάνει αυτόματα και στρατευμένο σκηνοθέτη. Και νομίζω ότι σχεδόν κανένας από τους δημιουργούς που αναφέρονται στο άρθρο δεν είναι στρατευμένος σκηνοθέτης.

    Το μόνο σίγουρο είναι ότι η τέχνη είναι κυριώς θέμα αισθητικής και θα χρειαζόμασταν σίγουρα αρκετές σελίδες μόνο για να διαχωρίσουμε τις ταινίες που υπηρετούν την τέχνη ή που απλώς διασκεδάζουν ένα κομμάτι του "σινεφίλ" κοινού.

    Δημήτρης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Απαντώντας ξανά με άλλη ψυχολογία από όταν έγραψα το πρώτο μήνυμα, πρέπει να πω ότι ναι η τέχνη (με την ευρεία της τέλος πάντων έννοια) μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.

    Πήρα το θάρρος να μιλήσω έτσι επειδή οι ταινίες που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο μου αρέσουν πολύ, π.χ. το Insider και το Even in the rain είναι οι άλλες όψεις του ίδιου πολιτικού ανεκδότου που μας πλασάρεται σήμερα ως μοναδική λύση.

    Εκτός όμως από την τέχνη, με την ευρεία κυρίως έννοια, είναι και η πείνα που καμιά φορά ταράζει τα στομάχια. Και τότε οι άνθρωποι συνειδητοποιούν και αλλάζουν χωρίς κανένα άλλο βοηθητικό μέσο. Όσο περνάνε καλά ίσως μόνο η τέχνη μπορεί να τους κάνει να υποψιαστούν.

    Γι΄ αυτό και ως πολιτικό μέσο η τέχνη δεν λέει τίποτα για τους εξαθλιωμένους του πλανήτη. Αντίθετα για τους χορτασμένους είναι το Α και το Ω.

    Λευτέρης


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Συμφωνώ απολύτως με τη τελευταία πρόταση στο καινούργιο σου σχόλιο. εννοειται πώς οποιαδήποτε μορφή τέχνης δε μπορεί να αντιπαρατεθεί με την πραγματικότητα της εξαθλίωσης, της πείνας και της αδικίας. δε γεμίζουν οι τσέπες με σελιλόιντ όντως. Παρόλα αυτά το άρθρο αποσκοπούσε στην δύναμη του κινηματογράφου να παράγει υλικό προς σκέψη, μια σκέψη που δυστυχώς οι σύγχρονες "δυτικές" κοινωνίες έχουν απωθήσει μέσα στον μικροαστισμό τους. Ίσως για όσους δεν πεινάνε (ακόμη) να μπορεί η τέχνη να δείξει ένα δρόμο(ένα σκίρτημα έστω) που υπο άλλες συνθήκες να μη βρει κάποιος. Μπορεί ακόμη και να ενημερώσει για συνθήκες που αποκρύβονται(Βλέπε NO).Όσο για την πραγματικότητα... αυτή γράφεται στις φαβέλες και όντως θέλει κάτι παραπάνω απο ρόλους και σενάρια.

    Rory

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Πρόταση εβδομάδας: ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ ( Killers of the Flower Moon )

  Βασισμένη στο δημοφιλές ομότιτλο best-seller μυθιστόρημα του David Grann, η ταινία “Killers of the Flower Moon” μας μεταφέρει στην Οκλαχόμ...